گروه دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»؛ کلمات گوهربار اهل‌بیت (ع) بالاترین پشتوانه فرهنگ بالنده انقلاب اسلامى است که توصیه‌های فراوانی به فراگیری و به کارگیری آنها در زندگی روزمره شده؛ در اینجا چند کلام کوتاه و پرمحتوا از امام سجاد (ع) ارائه می‌شود.

1. إنَّ الْمَعْرِفَهَ، وَ کَمالَ دینِ الْمُسْلِمِ تَرْکُهُ الْکَلامَ فیما لایُغْنیهِ، وَ قِلَّهُ ریائِهِ، وَ حِلْمُهُ، وَ صَبْرُهُ، وَ حُسْنُ خُلْقِهِ.
همانا معرفت و کمال دین مسلمان در گرو رها کردن سخنان و حرف‌هایى است که به حال او و دیگران سودى ندارد، از ریا و خودنمایى دورى جستن، در برابر مشکلات زندگى بردبار و شکیبا بودن و داراى اخلاق پسندیده و نیک سیرت بودن است.
«تحف العقول: ص 202، بحارالأنوار: ج 2، ص 129، ح 11»
 

پاداش کسی که برای رضای خدا ازدواج کند

2. مَنْ زَوَّجَ لِلّهِ، وَوَصَلَ الرَّحِمَ تَوَّجَهُ اللّهُ بتَاجِ الْمَلَکِ یَوْمَ الْقِیامَهِ.
هر کس براى رضا و خوشنودى خداوند ازدواج کند و با خویشان خود صله رحم نماید، خداوند او را در قیامت مفتخر و سربلند مى‌گرداند.
«مشکاه الأنوار: ص 166»

3. کانَ [رسولُ الله] إذا أوَى إلىَ مَنزِلِهِ، جَزَّءَ دُخُولَهُ ثَلاثَةَ أجزَاءٍ: جُزءاً لِلَّهِ، وَجُزءاً لِأهلِهِ، وَجُزءاً لِنَفسِهِ.
پیامبر صلی الله علیه و آله وقت خود را در منزل به سه قسمت می‌کرد: بخشی برای (عبادت) خدا، بخشی برای خانواده و بخشی برای خودش.
«مکارم الأخلاق، ج 1، ص 44»

گناهانی که باعث نزول عذاب می‌شوند

4. وَ الذُّنُوبُ الّتى تُنزِلُ النِّقَمَ عِصیانُ العارِفِ بِالبَغىِ وَ التَطاوُلُ عَلَى النّاسِ وَ الاِستِهزاءُ بهِم وَ السُّخریَّةُ مِنهُم.
گناهانى که باعث نزول عذاب مى‏شوند عبارتند از ستم کردن به شخص از روى آگاهى، تجاوز به حقوق مردم و دست انداختن و مسخره کردن آنان.
«معانى الاخبار، ص 270»
 

5. ثَلاثٌ مُنْجِیاتٌ لِلْمُؤْمِن: کَفُّ لِسانِهِ عَنِ النّاسِ وَاغتِیابهِمْ، وَإشْغالُهُ نَفْسَهُ بِما یَنْفَعُهُ لاَِّخِرَتِهِ وَدُنْیاهُ، وَطُولُ الْبُکأ ‏عَلی خَطیئَتِهِ.
سه چیز موجب نجات انسان مومن خواهد بود: نگهداری زبانش از حرف زدن درباره مردم و غیبت آنها، مشغول شدنش به خویشتن با کارهایی ‏که برای آخرت و دنیایش مفید باشد و بسیار گریستن بر اشتباهاتش.‏

«تحف العقول: ص 204، بحارالا نوار: ج 75، ص 140، ح 3»

تمام خوبی‌های دنیا و آخرت در چیست؟

6. رَأیْتُ الْخَیْرَ کُلَّهُ قَدِ اجْتَمَعَ فِی قَطْعِ الطَّمَعِ عَمّا فِی أیْدِی النّاسِ.
تمام خیرات و خوبی‌های دنیا و آخرت را در چشم‌پوشی و قطع طمع از زندگی و اموال دیگران می‌بینم.
‏«اصول کافی: ج 2، ص 320»

7. إیّاکَ وَمُصاحَبَةُ الْفاسِقِ، فَإنّهُ بائِعُکَ بِأَکْلَةٍ أوْ أَقَلّ مِنْ ذلِکَ وَإیّاکَ وَمُصاحَبَةُ الْقاطِعِ لِرَحِمِهِ فَإنّى وَجَدْتُهُ مَلْعُونا فى کِتاب ِاللّهِ.
بر حذر باش از دوستى و همراهى با فاسق؛ چون که او به یک لقمه نان و چه بسا کمتر از آن هم، تو را مى‌فروشد و مواظب باش از دوستى و صحبت کردن با کسى که قاطع صله رحم مى‌باشد؛ چون که او را در کتاب خدا ملعون یافتم.
«تحف العقول ص 202، بحارالا نوار: ج 74، ص 196، ح 26»

خصلت‌هایی که اگر کسی داشته باشد ایمانش کامل خواهد شد

8. أرْبَعٌ مَنْ کُنَّ فیهِ کَمُلَ إسْلامُهُ، وَمَحَصَتْ ذُنُوبُهُ، وَلَقِیَ رَبَّهُ وَهُوَ عَنْهُ راضٍ: وِقاءُ لِلّهِ بِما یَجْعَلُ عَلى نَفْسِهِ لِلنّاس، وَصِدْقُ لِسانِه مَعَ النّاسِ، وَالاْ سْتحْیاء مِنْ کُلِّ قَبِیحٍ عِنْدَ اللّهِ وَعِنْدَ النّاسِ، وَحُسْنِ خُلْقِهِ مَعَ أهْلِهِ.

هر کس داراى چهار خصلت باشد، ایمانش کامل و گناهانش بخشوده خواهد بود و در حالتى خداوند را ملاقات مى‌کند که از او راضى و خوشنود است:
 

1. خودنگهدارى و تقواى الهى به طورى که بتواند بدون توقع و چشم داشتى، به مردم خدمت کند.
2. راستگویى و صداقت نسبت به مردم در تمام موارد زندگى
3. حیا و پاکدامنى نسبت به تمام زشتى هاى شرعى و عرفى
4. خوش اخلاقى و خوش برخوردى با اهل و عیال خود

«مشکاة الا نوار: ص 172، بحارالا نوار: ج 66، ص 385، ح 48»

9. إنْ شَتَمَکَ رَجُلٌ عَنْ یَمینِکَ، ثُمَّ تَحَوَّلَ إلى یَسارِکَ فَاعْتَذَرَ إلَیْکَ فَاقْبَلْ مِنْهُ.
چنانچه شخصى تو را بدگویى کند و سپس برگردد و پوزش طلبد، عذرخواهى و پوزش او را پذیرا باش.

«مشکاه الأنوار: ص 229، س 10، بحارالأنوار: ج 78، ص 141، ح 3»

حق شکم بر انسان

10. وَ أمّا حَقُّ بَطْنِکَ فَأنْ لا تَجْعَلْهُ وِعاءً لِقَلیل مِنَ الْحَرامِ وَ لا لِکَثیر، وَ أنْ تَقْتَصِدَ لَهُ فِى الْحَلالِ.
حقى که شکم بر تو دارد این است که آن را ظرف چیزهاى حرام ـ چه کم و چه زیاد ـ قرار ندهى، بلکه در چیزهاى حلال هم صرفه جویى کنى و به مقدار نیاز استفاده نمایى.

«تحف العقول: ص 186، بحارالأنوار: ج 71، ص 12، ح 2»

11. و اما حق الصغیر فرحمته و تثقیفه و تعلیمه و العفو عنه و الستر علیه و الرفق به و المعونة له و الستر علی جرائر حداثته فانه سبب للتوبة و المداراة له و ترک مما حکته فان ذلک ادنی لرشده.

و اما حق کودک، مهر ورزیدن به او، پرورش و آموزش وی و گذشت و پرده‌پوشی از خطاهای کودکانه وی و نرمش و کمک کردن به اوست؛ زیرا سبب توبه، مدارا و تحریک نکردن او و نیز کوتاهترین راه برای رشد او خواهد بود.
«رساله حقوق امام سجاد علیه السلام»
 

خداوند از چه مردانی راضی‌تر است؟

12. و ان ارضاکم عند الله اسبقکم علی عیاله.
خداوند از مردانی راضی‌تر است که در مخارج عائله گشایش دهند.
«بحار ج 104 ص73 به نقل از رساله امام سجاد علیه السلام»

13. و اما حق رعیتک بملک النکاح فان تعلم ان الله جعلها سکنا و مستراحا و انسا و واقیة و کذلک کل واحد منکما یجب ان یحمد الله علی صاحبه و یعلم ان ذلک نعمة منه علیه و وجب ان یحسن صحبة نعمة الله و یکرمها و یرفق بها و ان کان حقک علیها اغلظ و طاعتک بها الزم فیما احببت و کرهت ما لم تکن معصیة فان لها حق الرحمة و الموانسة و موضع السکون الیها قضاء اللذة التی لابد من قضائها و ذلک عظیم و لا قوة الا بالله.
 
و اما حق همسرت آن است که بدانی خداوند متعال با آفرینش او وسیله آرامش و رفاه و انس و نگهداری تو را فراهم نموده است. هر کدام از شما زن و مرد بر نعمت وجود دیگری خدا را سپاس گوید و بداند که این نعمت الهی است. بر او و بر تو واجب است که نعمت الهی را گرامی داشته و در معاشرت با او خوشرفتاری و رفق پیشه کنی اگر چه حق تو بر زن سخت‌تر و رعایت محبوب و مکروه تو (اگر زیاده خواهی نباشد) بر او لازم‌تر است، ولی زن حق مهربانی و انس بر تو دارد و جایگاه آرامش و آسایش غریزه‌ای است که گریزی از آن نیست و این حق بزرگی است.
«رساله حقوق امام سجاد علیه السلام»